In memoriam Twan Tak
Op 24 januari 2023 is ons voormalig lid mr. Antonius Quirinus Cornelis Tak overleden. Hij was gedurende 25 jaar lid van onze vereniging. Enkele malen heeft hij bij ons een cursus gegeven op het terrein van het bestuurs(proces)recht. Omdat hij het iets kalmer aan wilde doen met zijn juridische activiteiten en hij meer aandacht aan zijn familie wilde geven, heeft hij per 1 januari 2022 zijn lidmaatschap beëindigd. Twan was hoogleraar bestuursprocesrecht. Maar hij was niet een gewone hoogleraar. Hij ging eigenlijk altijd in tegen de gevestigde leer. Er zijn in de loop der jaren veel conflicten geweest met collega hoogleraren en ook met de politiek. Zijn kritiek op het bestuursprocesrecht was dat de rechter zich te veel bezighoudt met formele aspecten, en niet met de materiële kant van het geschil. Dit ligt volgens Tak onder andere aan het feit dat in de Algemene Wet Bestuursrecht het besluit centraal staat, en niet bijvoorbeeld de consequenties van het overheidshandelen. Met deze manier van denken was hij zijn tijd ver vooruit. Het systeem maakte dat het niet anders kon, vonden velen. Een schrijnend voorbeeld is de Toeslagenaffaire. Daardoor kwam er uiteindelijk meer oog voor de noodzaak van rechtsbescherming van de burger, iets wat lange tijd niet mogelijk was als gevolg van het vasthouden aan enkel een rechtmatigheidstoets van een besluit.
In maart 2021 publiceerde hij nog een prikkelend stuk, genaamd ‘Het masker van de grootvizier’. Daarin betoogt hij dat een rechtsstaat daadwerkelijk in gevaar komt als het niet duidelijk meer is wie bevoegd is tot vernietiging van onwelgevallige beslissingen van de ander, en hoe en met welke reikwijdte. Oordelen die het gezag over algemene belangen betreffen, horen aan de overheid; maar dan wel een overheid zonder het verhullende masker van ‘rechter’. Oordelen over ‘civil rights and obligations’ mogen, ook verdragsrechtelijk, echter alleen toekomen aan onafhankelijke en onpartijdige ‘echte’ rechters. Maar, zegt Tak, de hoogste bestuursrechter (Raad van State) beschermt de macht en maakt burgers weerloos tegen de overheid.
De discussie hierover zal ongetwijfeld verder gaan. Het is jammer dat Twan daaraan niet meer zal deelnemen.
Het bestuur van de NVRA betuigt zijn medeleven aan de nabestaanden en wenst hen sterkte voor de komende tijd.